رنگهاى اصلى (اوليه):
رنگهاى اصلى شامل سه رنگ زرد، آبى و قرمز است كه با ايـن سـه رنـگ مـیتـوان همـه ي رنگهاى موجود در طبيعت را – حتى رنگ سياه – به دسـت آورد. البتـه حضـور رنـگ سـفيد الزامى است.
از تركيب رنگهاى اصلى رنگهاى ثانويه به دست : می آيد
نارنجى -> زرد + قرمز
رنگهاى ثانويه بنفش -> قرمز + آبى
رنگهاى اصلى سبز -> آبى + زرد
رنگهاى مكمل
رنگهاى مكمل در واقع نوعى تضاد هستند كه به هنگام مشاهده همديگر را طلب مـیكننـد و در كنار هم ايجاد تحرك میكنند و يكديگر را كامل مـیكننـد. هرگـاه دو رنـگ مكمـل بـاهم تركيب شوند نتيجه خاكسترى خواهد بود و تحـرك آن از بـين خواهـد رفـت و رنگـى خنثـي بدست خواهد آمد. اما دو رنگ مكمل در كنار هم موجب درخشانى و جلوه يكديگر هستند. در طبيعت رنـگهـاى مكمل در كنار هم به زيبايى مشاهده میشوند چنانكه گل سرخ در ميان انبوهى از برگهـاى سبز قرار دارد. تضاد رنگهاى مكمل از ساده ترين تضادهاست.
رؤيت يك رنگ باعث میشود تا مكمل آن رنگ بر روى رنگ همجوار آشـكار گـردد. مـیتـوان همه ي رنگهاى مكمل را دو به دو با نسبتهاى نامساوى و مساوى با هم تركيب نمود و طيف وسيعى از خاكسترى هاى رنگى به دست آورد
مكمل رنگ قرمز < - رنگ سبز (آبى + زرد)
مكمل رنگ زرد < - رنگ بنفش (آبى + قرمز)
مكمل رنگ آبى < - رنگ نارنجى (زرد + قرمز)
كنتراست صد در صد رنگ
اين تضاد مبين كنتراست صد در صد حاصـله از رنـگ مـى باشـد (جدا از كنتراست تيره-روشني) و در عين حال همان كنتراست همجوارى دو رنگ مكمـل انـد كه از طرفى در مورد بعضى رنگها در تضاد با تاثيرات هماهنگى قرار مى گيرند.
تصوير گامى هماهنگ از خاكسترى هايى است كه از تركيب رنگهاى مكمل بوجود آمده اند.
گام مزبور تركيب شده از دو جفت رنگ مكمل نزديك به هم مى باشد كه خاكستري در همين گام بر دو جفت ديگر غالب است.
كنتراست: كنتراست به معناي تضاد است و يكي از اصلهاي پايهاي رشته هاي گوناگون هنر است. تضاد و كشمكش متقابل عناصر اثر هنري موجب برقرار شدن ارتباطي منطقي ولي متضاد بـين اجزا ميشود و در تاثيرگذاري اثر بسيار موثر است، چرا كه درك انسـان از بسـياري چيزهـا بـا تجربه و مقايسه ي شكل، كيفيت، و معناهاي آنها به دست مي آيد. در هنرهاي تجسمي نظير نقاشي، عكاسي و گرافيـك كنتراسـتهـاي رنـگ، تيرگـي-روشـني، اندازه، جهت، بافت، پهني-باريكي، هندسي -غيرهندسي و ... بـه كـار مـيرود و اثـر هنـري را تاثيرگذار ميكند.
براي نمونه، رامبراند معمولا از كنتراست شديد تيرگي-روشني بهره گرفته و با تابانيدن نـور در بخشهاي مورد نظرش كه در ميان سايه هاي تيره وسيع در تابلو قرار گرفته اند، بر اين بخش ها تاكيد ميكند.
رنگ هاي اصلي:
آبي - قرمز - زرد
رنگ هاي روشن:
رنگ اصلي + سفيد
رنگ هاي تيره:
رنگ اصلي+ سياه
رنگ هاي روشن
وقتي كه ميزان مناسب رنگ سفيد به يك رنگ اصلي بيفزائيد به طريقي كه هنـوز مايـه اي از رنگ اصلي باقي بماند ،شما به روشن ترين ويا نامفهوم ترين بيان از رنگ اصـلي رسـيده ايـد و اگر تمامي رنگ هاي اصلي را به اين حد رقيق كنيد ودر كنار هم به كار بريد ، ميل بسياري يه همنشيني پيدا مي كنند ويه تركيبي مي رسيد كه براي القا ء حالتي از سبكي بسـيار مناسـب است.
رنگ هاي تيره
اگر يك رنگ اصلي را به ميزاني با سياه در آميزيد كه هنوز اندكي از هويت رنـگ اصـلي بـاقي بماند ، آن رنگ را به حداكثر تيرگي رسانيده ايدو تركيبي از رنگ هاي تيره با درجات مختلـف فضايي بسته ، محدود وقالب گرفته به وجود مي آورد . اگـر در چنـين فضـايي شـيئي را قـرار رنگ دهيم كه رنگ روشن تري نسبت به فضاي اطراف خود داشته باشد ، گويي برآن نور تابانده ايم و كاملاًبرجسته كرده ايم . مشكي زوايد غير ضروري را مي پوشاند ودر عين حال به قابي بـراي نمايش ارزش اشياء ومحصول مورد مورد نظر بدل مي شود. رنگ هاي تيره چون رنگ ها يقرمز ،ارغواني تيره ،سبز تيره ويا آبي تيره ، احساسي از بزرگـي و قدرت و فرادستي را منتقل مي كند وبـه وسـايل ومحصـول مـا نيـز ارزش و قداسـت ويـژه اي مي بخشد . تأثير آن وقتي به نهايت مي رسد كه در بين گروهي از رنگ هاي روشن تر به كـار گرفته شود.
رنگ هاي گروه كار
از ميان رنگ ها ، سه رنگ سبز ، قرمز و زرد را رنگ هاي گروه كار مي نامند و رنگ آبـي غيـر فعال و آرامش دهنده و با كار و فعاليت ارتباطي ندارد ، بلكـه بـه آرامـش و خشـنودي مربـوط مي شود . نقش هايي كه اين سه رنگ «گروه كار» از لحاظ توانايي شان براي ايجاد و حفظ عمل مؤثر ايفا مي نمايند ، عبارتند از : «سبز» : موجب نرمش پذيري اراده مي شود . اين نرمش پذيري به شخص امكان مي دهـد تـا در برابر مشكلات ايستادگي كند . از طريق اين ايستادگي است كه شخص مي تواند كاري را به انجام رساند و بدين سان موجب كسب احترام بيشتري براي خود شود . «قرمز» : نيروي اراده را به وجود مي آورد ، اين نيرو خواهان عمل و كارآيي است و اين امر نيـز به نوبه خود موجب خشنودي خاطر مي گردد ، زيرا فعاليت مناسبي را انجام داده است . «زرد» : موجب لذت ارادي از عمل گرديده و به شخص توانايي پيش بيني وضع خـود و نتـايج فعاليتش را درآينده مي دهد . حتي از آن هم فراتر رفته و شخص را وادار به تفكر مي كند
جدول تركيب رنگها
قرمز + زرد = نارنجي
قرمز زياد + زرد + آبي = خرمايي
آبي + قرمز = بنفش
قرمز كم + زرد + آبي = قهوه اي
آبي+ زرد = سبز
آبي + زرد = سبز
سبز + مشكي = سبز لجني
آبي + قرمز =بنفش
آبي + سفيد = آبي آسماني
آبي+ سياه =سرمه اي
قرمز + مشكي = زرشكي
آبي + سفيد آسماني (قرمز+ صورتي سير= زرشكي )
آبي + سياه +سفيد =طوسي
زرد(كم) + آبي +سفيد = فيروزه اي
زرد+قرمز= نارنجي
نارنجي +قهوه اي = حنائي
زرد+آبي=سبز
سبز + آبي = فيروزه اي پر رنگ
زرد+ سفيد = نخودي
آبي + كمي مشكي = سورمه اي
زردكم + آبي + سفيد = فيروزه اي
سفيد + سياه = خاكستري
زرد + آبي كم + سفيد = ليمويي
قرمز + سفيد = صورتي
زرد زياد + + آبي + سفيد كم = مغز پسته اي
مشكي + قرمز +زرذ = قهوه اي روشن
صورتي + زرد = كرمي
صورتي + زرد = كرم
آسماني + سياه + طوسي سياه + زرد = قهوهاي مايل به سبز
قهوه اي + زرد + سفيد = اكر
قهوهاي + قرمز = گلبه اي
زرد + سفيد + قهوه اي + اكر = طلايي
نارنجي + زرد = خردلي
آبي + زرد + سفيد = ارغواني
سياه+ نارنجي = قهوه اي
سبز + قرمز = بلوطي ( شكلاتي )
سفيد+ آبي تيره= آبي روشن
زرد + سياه كم + سفيد = سير
قرمز+ بنفش= بنفش مايل به صورتي
سياه كم + زرد + آبي = يشمي
زرد+ سفيد= ليمويي
زرد + آبي كم + قرمز كم = رنگ گونه
قرمز كم + آبي = نيلي
سياه + سفيد = انواع خاكستري
قرمز زياد + آبي = سرخابي
زرد + سفيد + آبي = ارغواني
قرمز + سفيد = صورتي
آبي + زرد + سفيد = سبز روشن
قرمز + سياه = جگري
آبي + زرد = سبز روشن خنثي
سفيد + قرمز + زرد + قهوه اي = رنگ معمولي صورت
....برگرفته از کتاب رنگ نوشته استوار